Τα Νησιά Φόλκλαντ

Τα Νησιά Φόλκλαντ ή αλλιώς Νήσοι Μαλβίνες κατά τους Αργεντινούς, βρίσκονται στο νότιο άκρο της Αμερικανικής ηπείρου, περίπου 270 ναυτικά μίλια ανατολικά της Παταγονίας. Η συνολικής τους έκταση είναι 12.000 χλμ²  (περίπου όσο η μισή Πελοπόννησος), ο πληθυσμός τους σήμερα ανέρχεται περί τους 3000 κατοίκους και το πολιτικό τους καθεστώς ορίζεται ως Υπεράκτια Βρετανική Κτήση. Τα Νησιά Φόλκλαντ, είναι περισσότερο γνωστά για τον πόλεμο που είχε ξεσπάσει στην περιοχή το 1982, μεταξύ της Αργεντινής του Δικτάτορα Γκαλτιέρι και της Βρετανίας της Πρωθυπουργού Θάτσερ για την κυριαρχία των νησιών. Αν και η πρώτη ιστορικά καταγεγραμμένη άφιξη των Ευρωπαίων στα νησιά χρονολογείται από τους Βρετανούς το 1690, τα νησιά αυτά, έχουν ανακαλυφθεί νωρίτερα. 

   Το 1501, ο Φλωρεντινός Αμέριγκο Βεσπούτσι, ακολουθεί τον Πορτογάλο Θαλασσοπόρο Γκονσάλο Κοέλιο ο οποίος αναχώρησε από την Λισσαβόνα για να εξερευνήσει τις ακτές νοτιότερα της Βραζιλίας η οποία είχε ανακαλυφθεί μόλις το προηγούμενο έτος. Σε μία από τις επιστολές του, ο Βεσπούτσι αναφέρει για την ύπαρξη νησιών στο γεωγραφικό πλάτος των 52° Νότιο (στο πλάτος αυτό, βρίσκονται τα Φόλκλαντ). Πιθανότατα, αυτή να είναι και η πρώτη αναφορά για τα νησιά καθώς στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος, στις ακτές της σημερινής Αργεντινής, δεν υπάρχουν άλλα νησιά. Λόγω της μεγάλης απόστασης των Φόλκλαντ από τις ακτές της Αργεντινής, δεν θα ήταν δυνατόν να τα αντιληφθούν οι Πορτογάλοι οι οποίοι συνέχιζαν την εξερεύνηση κατά μήκος των ηπειρωτικών ακτών της Νότιου Αμερικής. Ενδεχομένως, λόγω των αντίξοων καιρικών συνθηκών που συνάντησαν νοτιότερα, να μην συνέχισαν και να έπλευσαν ανατολικότερα για να δουν αν υπάρχει κάποια γη στο Πορτογαλικό ημισφαίριο (σύμφωνα με την Συνθήκη της Τορδεσίγιας) ή να τους παρέσυραν οι δυτικοί άνεμοι ώστε να ανακαλύψουν τα νησιά τα οποία κράτησαν ως μυστική ανακάλυψη καθώς βρίσκονταν στο Ισπανικό ημισφαίριο.  

  Η πρώτη χαρτογράφηση των νησιών έγινε κατά την διάρκεια του ταξιδιού του Μαγγελάνου το 1520 από τον Γάλλο Αντρέ ντε Σαν Μαρτίν. Κατά την παραμονή του στόλου του Μαγγελάνου στο Σαν Χουλιάν της Παταγονίας, προφανώς έγιναν και κάποιες μεμονωμένες εξερευνήσεις στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή ώστε να εντοπιστούν και τα Νησιά Φόλκλαντ. Ο Αντρέ ντε Σαν Μαρτίν, είχε ναυτολογηθεί στο πλοίο Σαν Αντόνιο, αν και στο Σαν Χουλιάν μετατέθηκε στο πλοίο Βικτόρια. Όπως αρκετοί στην αποστολή, κρατούσε τις δικές του γραπτές παρατηρήσεις από το ταξίδι αυτό. Δεν επέζησε μέχρι το τέλος του ταξιδιού αφού σκοτώθηκε στις Φιλιππίνες μαζί με τον Μαγγελάνο. Οι καταγραφές του όμως διασώθηκαν όπως και πολλών άλλων που συμμετείχαν στην αποστολή αλλά δεν επέζησαν, και διατηρήθηκαν κρυφές από τους Ισπανούς για λόγους τακτικής. Ο χάρτης αυτός όμως, ήταν μία από τις “διαρροές” που κατά καιρούς συνέβαιναν.

 Ένας ακόμη χάρτης ο οποίος αποδεικνύει την ανακάλυψη των νησιών πριν ακόμη η αποστολή του Μαγγελάνου επιστρέψει στην Ισπανία, είναι ο χάρτης του Πορτογάλου Πέδρο Ρεινέλ του 1521 ο οποίος κατέληξε στα χέρια του Πιρί Ρέις ώστε να δημιουργήσει τον δικό του περίφημο χάρτη.  Από τότε, τα νησιά εμφανίζονται σε αρκετούς παγκόσμιους χάρτες πριν την επίσημη ανακάλυψη τους από τους Βρετανούς. To 1539, ο Αλόνσο δε Καμάργκο, αποπλέει από την Σεβίλλη για να εξερευνήσει τον Πορθμό του Μαγγελάνου και να αποικίσει την Γη του Πυρός. Τον Ιανουάριο του 1540, καθώς πλησίαζε στον πορθμό, ισχυροί δυτικοί άνεμοι, παρέσυραν τα πλοία ανατολικά έτσι ώστε ο Αλόνσο δε Καμάργκο να εντοπίσει τα νησιά Φόλκλαντ και να τα εξερευνήσει για σχεδόν ένα χρόνο. 

  Κατά τον ίδιο τρόπο, ο Άγγλος Τζον Ντέιβις ανακάλυψε τα νησιά το 1592 κατά την Δεύτερη Αγγλική Εκστρατεία στον Νέο Κόσμο υπό τον Τζον Κάβεντις. Καθώς ο Αγγλικός στόλος είχε φτάσει στις ακτές της Παταγονίας, ο Κάβεντις έδωσε εντολή στον Ντέιβις να αποσπαστεί και να πλεύσει προς τον Πορθμό του Μαγγελάνου. Οι δυνατοί άνεμοι, παρέσυραν το πλοίο του Ντέιβις ανατολικότερα ώστε εκείνος να εντοπίσει και να βρει καταφύγιο σε κάποια νησιά που - όπως αναφέρει - δεν έχουν ανακαλυφθεί πριν. 

   Το 1599, ο Ολλανδός Σεμπάλτ ντε Βερτ, κατά την επιστροφή του προς την Ολλανδία, έχοντας περάσει τον Πορθμό του Μαγγελάνου, εντόπισε το βορειοδυτικό νησιωτικό σύμπλεγμα των Φόλκλαντ, Τζέισον, το οποίο δεν υπήρχε στους χάρτες του (όπως και ολόκληρο το αρχιπέλαγος). Προσπάθησε να τα προσεγγίσει χωρίς όμως να τα καταφέρει και έτσι, αφού τα χαρτογράφησε και τα ονόμασε Σελμπαντίνας (από το όνομα του), συνέχισε την πλεύση του προς την Ολλανδία. Το 1690, ο Άγγλος Τζον Στρονγκ, πλέοντας από την Αγγλία προς τον Πορθμό του Μαγγελάνου, έγινε ο πρώτος που έπλευσε ανάμεσα από τα δύο κύρια νησιά (Ανατολικό Φόλκλαντ και Δυτικό Φόλκλαντ) ονομάζοντας τον θαλάσσιο δίαυλο (κανάλι) που σχηματίζεται, Δίαυλο του Φόλκλαντ (Folkland Channel) προς τιμή του Πέμπτου Υποκόμη της Σκοτσέζικης Κομητείας Φόλκλαντ ο οποίος είχε χρηματοδοτήσει την αποστολή του Στρονγκ. Από το όνομα του διαύλου, πήρε το όνομα του όλο το αρχιπέλαγος. 

Ο οικισμός του Πορτ Λούις

  Τα Φόλκλαντ, παρέμειναν ακατοίκητα μέχρι το 1764, όταν έφτασαν οι Γάλλοι υπό τον Λουί Αντουάν ντε Μπουγκενβίλ ο οποίος ίδρυσε την αποικία του Πορτ Λουί (σημερινός οικισμός Πορτ Λούις) στο Ανατολικό Φόλκλαντ ονομάζοντας τα νησιά, Μαλουίνς από το Βρετονικό λιμάνι του Σαν Μαλό. Οι Άγγλοι, προκειμένου να μην χάσουν την αξίωση των νησιών, δύο χρόνια αργότερα, το 1766, ίδρυσαν την δική τους αποικία στο Νησί Σάουντερς, Πορτ Έγκμοντ, με την άφιξη του Τζον Μακμπράιντ. Την ίδια χρονιά οι Γάλλοι, κρίνοντας άσκοπη την παρουσία τους στα νησιά, παραχώρησαν την αποικία τους στους Ισπανούς οι οποίοι παράφρασαν την Γαλλική ονομασία Μαλουίνς σε Μαλβίνας και μετονόμασαν τον οικισμό του Πορτ Λουί σε Πουέρτο Σολεδάδ. Η Ισπανική και η Βρετανική αποικία συνυπήρχαν στα νησιά μέχρι που οι Βρετανοί αποχώρησαν το 1774, στο πλαίσιο μιας τακτικής υποχώρησης από κάποιες υπεράκτιες αποικίες ασήμαντης στρατηγικής σημασίας, επικεντρωμένοι στην προετοιμασία του επερχόμενου πολέμου της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας. Η Ισπανική φρουρά και μετέπειτα φρουρά του Ισπανικού Αντιβασιλείου του Ρίο δε λα Πλάτα το οποίο ιδρύθηκε το 1776, ήταν η μόνη που παρέμεινε στα νησιά μέχρι που αποσύρθηκε το 1806 για να ενισχύσει την Ισπανική άμυνα κατά την  εισβολή των Βρετανών στο Ρίο δε λα Πλάτα. 

  Από τότε, τα νησιά δεν είχαν μόνιμους κατοίκους μέχρι που το 1826, ο Γερμανός έμπορος Λουίς Βερνέτ, έχοντας πάρει άδεια από την Κυβέρνηση του Ρίο δε λα Πλάτα, επανίδρυσε την ερημωμένη αποικία του Πορτ Λούις ως βάση για την αλιευτική εκμετάλλευση των νησιών. Ο Βερνέτ, ορίστηκε το 1829 από το Μπουένος Άιρες ως διοικητής των νησιών απαγορεύοντας την αλιεία στην περιοχή σε πλοία διαφορετικής εθνικής προέλευσης. Αυτό, προκάλεσε την άμεση διαμαρτυρία των Βρετανών. Μέχρι το 1831 όπου και ιδρύθηκε η Συνομοσπονδία της Αργεντινής, ο Βερνέτ είχε συλλάβει τρία Αμερικανικά φαλαινοθηρικά πλοία που είχαν εισέλθει παράνομα στην θαλάσσια περιοχή των νησιών. Τότε, οι Αμερικανοί ως απάντηση έστειλαν στα νησιά το πολεμικό πλοίο Λέξινγκτον. Ο Πλοίαρχος του Λέξινγκτον, Σίλας Ντάνκαν, χωρίς να αντιμετωπίσει κάποια σοβαρή αντίσταση καθώς οι άποικοι του νησιού δεν υπερβαίναν τους σαράντα, εισήλθε με το πλοίο στο Πουέρτο Σολεδάδ συνέλαβε εφτά από τους κατοίκους, βομβάρδισε την αποικία και αναχώρησε χωρίς να διεκδικήσει εδαφικές αξιώσεις. 

   Στις 3 Ιανουαρίου του 1833, ο Βρετανός Τζέημς Όνσλοου με το πλοίο Κλειώ φτάνει στα νησιά και οι Βρετανοί αποβιβάζονται στον οικισμό του Βερνέτ, καταλαμβάνοντας τα νησιά τα οποία διατηρούν μέχρι και σήμερα. Η ύπαρξη των Ισπανών στα νησιά πριν την κατάληψη τους από τους Βρετανούς, ήταν η επίσημη αφορμή το 1982 για το καθεστώς του Στρατηγού Γκαλτιέρι στην Αργεντινή, αποφασίζοντας την κατάληψη των νησιών - οι Αργεντινοί πάντα τα θεωρούσαν ως έδαφος που τους ανήκει - ώστε να τονώσει το εθνικό συναίσθημα του λαού που εκείνη την περίοδο  ζούσε μία από τις σφοδρές οικονομικές κρίσεις της ιστορίας του. Ο Γκαλτιέρι έδωσε την εντολή στις 2 Απριλίου του 1982 και, στις 4 Απριλίου, ο Στρατός της Αργεντινής κατέλαβε εύκολα τα νησιά. Η απάντηση ήρθε από τους Βρετανούς όταν η τότε Πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ, έστειλε ένα εκστρατευτικό σώμα αρχίζοντας την ανακατάληψη των νησιών την 1 Μαΐου η οποία ολοκληρώθηκε με επιτυχία για τους Βρετανούς στις 14 Ιουνίου, με βαριές απώλειες για τους Αργεντινούς που είχαν ως συνέπεια και την πτώση του Γκαλτιέρι και του καθεστώτος του. 

   Σήμερα, οι κάτοικοι των Νησιών Φόλκλαντ, είναι κυρίως Βρετανικής καταγωγής. Η αμφισβήτηση της Αργεντινής για την Βρετανική κυριαρχία των νησιών, διατηρείται μέχρι και σήμερα καθώς θεωρεί τα νησιά ως έδαφος της το οποίο παραχωρήθηκε από τους Ισπανούς κατά την ανεξαρτητοποίηση της και οι Βρετανοί βίαια απέσπασαν το 1833 εμποδίζοντας στην συνέχεια την πρόσβαση Αργεντινών υπηκόων. Ο αντίλογος των Βρετανών είναι πως κατά την μακρόχρονη Βρετανική διοίκηση των νησιών, οι κάτοικοι δεν έχουν δηλώσει καμία επιθυμία γα την απομάκρυνση της. Στις 10 και 11 Μαρτίου του 2013, οι κάτοικοι των νησιών πραγματοποίησαν δημοψήφισμα με ερώτημα αν επιθυμούν να διατηρηθεί η τρέχουσα πολιτική κατάσταση στα νησιά ως Υπερπόντιο Έδαφος του Ηνωμένου Βασιλείου, με το 99.80% των ψηφοφόρων να ψηφίζουν θετικά. 

πηγή